چرا نباید از نمونه قراردادهای آماده استفاده کنیم

اصلی ترین کاربرد قرارداد، روشن بودن وظایف و تعهدات هر یک از طرفین قرارداد می باشد. به زبان عامیانه، ما قرارداد می بندیم که در آینده مشخص باشد چه تکالیفی در مقابل طرف قرارداد داریم و چه کارهایی را باید انجام بدیم. در مقابل طرف قرارداد نیز چه کاری باید انجام دهد.

زمانی که اختلافی بین طرفین قرارداد بوجود می آید، آنها می توانند به قرارداد مراجعه نماید و مشخص کنند، آیا هر کدام تعهدات خود را به طور کامل انجام داده اند یا خیر و در صورتی که نتوانند رفع اختلاف نمایند، مرجع رسیدگی بر اساس توافق مکتوب طرفین که همان قرارداد امضا شده می باشد، رای صادر می نماید.

قبل از اینکه درباره خطرات ناشی از نمونه قرارداد آماده صحبت کنم می خوام یک تعریف ساده از قرارداد ارائه بدم

در یک تعریف ساده، قرارداد عبارت است از رابطه حقوقی بین دو طرف که در آن تعهدات هر یک از طرفین مشخص بوده و در مقابل انجام تعهدات یک طرف، طرف دیگر نیز ملزم به اجرای تعهدات خود می باشد.

بنابراین زمانی که ما قراردادی را امضا می کنیم، در واقع خود را متعهد به انجام تعهداتی می نماییم که ممکن است در صورت عدم انجام تعهد یا انجام ناقص آن تعهد، ملزم به جبران خسارت طرف مقابل باشیم یا جریمه ثابتی را که به صورت وجه التزام در قرارداد مشخص می شود به طرف مقابل پرداخت کنیم.

در مقابل طرف دیگر قرارداد نیز ملزم می باشد در صورت انجام تعهد از طرف ما ، تعهد خود را انجام دهد. در اکثر موارد تعهدات یک طرف انجام کار و تعهدات طرف دیگر نیز پرداخت وجه در مقابل کار انجام شده می باشد.

البته تعریف پیش گفته تمام مدلهای قراردادی را شامل نمی شود . ممکن است یک قرارداد به صورت یک طرفه باشد، یعنی فقط یکی از طرفین قرارداد ملزم به انجام کاری باشد یا تعهدات یکی از طرفین به صورت شرط فعل منفی باشد یعنی تعهد به عدم انجام کاری باشد.

نمونه شایع چنین قراردادی ، توافق عدم افشا یا محرمانگی اطلاعات است که در آن گیرنده اطلاعات محرمانه متعهد می شود از افشای اطلاعات محرمانه خودداری نماید. در قرارداد عدم رقابت، کارمند متعهد می شود در بازه زمانی تعریف شده از رقابت با کارفرمای سابق خود یا همکاری با رقبای کارفرما خودداری نماید.

مهمترین بخش قرارداد هدفی است که به خاطر آن طرفین قرارداد را امضا می کنند که تحت عنوان موضوع قرارداد در همه قراردادها وجود دارد. بقیه بخشهای قرارداد متناسب با موضوع قرارداد تنظیم می شود . بنابراین به جز چند بند محدود در قرارداد، بقیه بندهای قرارداد متناسب با موضوع قرارداد باید تنظیم شود.

موضوع قرارداد نیز حاصل مذاکرات طرفین قرارداد و توافقات حاصل از این مذاکرات می باشد. زمانی که شما از یک قرارداد آماده استفاده می کنید فقط به متن قرارداد دسترسی پیدا می کنید ولی نمی دانید مذاکرات و توافقات پیش از قرارداد بین طرفین چگونه انجام شده است .

پس این احتمال وجود دارد که شما شرایطی را قبول نماید که از آن بی اطلاع باشد و با امضای قرارداد خود را متعهد به انجام عملی نماید که هدف شما از انعقاد قرارداد نبوده است .

از طرفی متن قراردادها معمولا حاوی اصطلاحات حقوقی است که اشخاص عادی کمتر از آن اطلاع دارند یا ممکن است در محاورات عادی به منظور دیگری استفاده شود . به عنوان مثال در زبان عامیانه ما وسیله ای را قرض می گیریم که بعد از استفاده آن را به مالک بازگردانیم در حالی که همین عمل در قانون مدنی تحت عنوان عاریه تعریف شده است و متفاوت با عقد قرض می باشد . بنابراین این احتمال وجود دارد که ندانستن معنی دقیق کلمات موجود در قرارداد باعث بروز ضرر جبران ناپذیری برای ما شود.

به عنوان یک مثال دیگر، در صورتی که برای عدم انجام قرارداد رقم ثابتی به عنوان وجه التزام یا خسارت در قرارداد معین شده باشد. در صورتی که در قرارداد نوشته شده باشد. “در صورت عدم انجام تعهد ، طرف خاطی ملزم به پرداخت خسارت به مبلغ پنجاه میلیون ریال می شود.” به این معنی است که در صورتی که قرارداد در زمان تعیین شده انجام نشود، طرف مقابل می تواند بدون اینکه ثابت نماید خسارتی به او وارد شده این رقم را مطالبه نماید.

اگر در همین عبارت به جای حرف به از حرف تا استفاده شود  به این صورت که “در صورت عدم انجام تعهد طرف خاطی ملزم به پرداخت مبلغ خسارت  تا پنجاه میلیون ریال می باشد.“ در این صورت طرف مقابل باید ثابت نماید چه مقدار خسارت به او وارد شده است و حداکثر مبلغ خسارت قابل مطالبه پنجاه میلیون ریال می باشد.

همانگونه که مشاهده شد در صورت تغییر حرف “به” و جایگزینی آن با “تا” منظور متفاونی از عبارت برداشت می شود و علاوه بر اینکه طرفی که از عدم انجام تعهد متحمل زیانی شده ، باید رقم خسارت خود را از طریق کارشناسی اثبات نماید. اگر مبلغی بیشتر از وجه التزام نیز خسارت دیده باشد نمی تواند آن را مطالبه نماید.

این موارد در قرارداد های استارتاپی بیشتر نمود پیدا می کند . به دلیل متفاوت بودن کسب و کارهای نو پا با یکدیگر و وجود شرایط خاص برای طرفین قرارداد و وابستگی شدید قراردادهای استارتاپی به توافقات طرفین که از یک استارتاپ به استارتاپ دیگر متفاوت می باشد. اگر مدیران یک استارتاپ از قرارداد آماده استفاده نماید این خطر وجود دارد که به سبب نبود الزامات حقوقی در قرارداد منعقده نتوانند به حقوق خود به طور کامل برسند

حتی در قرارداد عدم افشای اطلاعات که ساختار نسبتا ثابتی دارد اگر مواردی که اطلاعات محرمانه محسوب می شود به اشتباه تعریف شود یا اطلاعات مورد نظر موسسین را شامل نشود این امکان وجود دارد که اطلاعات حیاتی استارتاپ در معرض افشا قرار بگیرد و موسسین استارتاپ نتواند به استناد قرارداد امضا شده از حمایتهای لازم بهرمند شوند.