روش های جایگزین حل و فصل اختلاف Alternative dispute resolution وکیل داوری

در صورت بروز اختلاف ، اولین روشی که برای حل و فصل آن به ذهن خطور می کند مراجعه به دادگستری است. طرح دعوا در دادگستری، ساده ترین روش است ولی همیشه بهترین روش نیست. در استارتاپها و شرکتهای تجاری که سرعت در فرایند حل اختلاف و ادامه رابطه بلند مدت برای طرفین اهمیت زیادی دارد، معمولا طرفین تلاش می کنند از شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات (Alternative dispute resolution) استفاده نمایند.

روش های جایگزین حل و فصل اختلاف (ADR) اشاره به فرایندهایی دارد که طرفین می توانند اختلافات خود را بدون مراجعه به دادگستری و به صورت دوستانه حل و فصل نمایند. این روشهای به طور معمول عبارتند از مذاکره مستقیم ، سازش بین طرفین ، میانجیگری و داوری. در حالت کلی هر روشی که برای پایان دادن به دعوا بدون مراجعه به دادگستری بین طرفین مقرر شده باشد به عنوان روش جایگزین حل و فصل اختلافات شناخته می شود.

مهمترین ویژگی های روشهای جایگزین حل و فصل اختلافات عبارت اند از :

تمام این روش ها مبتنی بر تراضی طرفین می باشد. بنابراین طرفین در آن اختیار و آزادی عمل بیشتری دارند.
روش های جایگزین حل و فصل اختلاف به جز داوری به صورت غیر الزام آور می باشند. بنابراین در صورتی که طرفین از نتیجه آن رضایت نداشته باشند، می توانند از آن عدول نمایند.
این روش ها کمتر حالت رسمی داشته و طرفین می توانند به صورت دوستانه و در محیط آرامتری اختلافات خود را حل نمایند. تنش های موجود در مراجعه به دادگستری در روشهای جایگزین وجود ندارد.
این روش ها به صورت محرمانه ، انجام می شود. بنابراین جز طرفین اختلاف کس از آنها مطلع نمی شود.
هزینه استفاده از روش های جایگزین حل و فصل اختلاف خیلی کمتر از هزینه مراجعه به دادگستری بوده و با سرعت بیشتری احتمال دستیابی به توافق در این روشها وجود دارد.

یکی از دلایلی که روش های جایگزین حل و فصل اختلاف مورد توجه قرار گرفته است، مشارکت موثر افراد در پایان دادن به اختلاف ایجاد شده، می باشد. در انتخاب شخص ثالث برای داوری یا میانجی گری، افراد مستقیما دخیل هستند لذا با توجه به موضوع مورد اختلاف، امکان انتخاب فردی که دانش کافی داشته باشد توسط طرفین دعوا وجود دارد. در این فرایند لازم نیست طرفین تشریفات مقرر در دادرسی قضایی را رعایت نمایند . خود اشخاص می توانند آیین رسیدگی و قانون حاکم بر اختلاف را انتخاب نموده یا حتی بدون توجه به قوانین با استفاده از روش کدخدامنشانه و مبتنی بر انصاف حل اختلاف خود را به شخص ثالثی واگذار نمایند.

رایج ترین روش های جایگزین حل و فصل اختلاف به شرح زیر می باشد :

مذاکره : ساده ترین روشی که می توان اختلاف بوجود آمده را حل و فصل نمود، مذاکره مستقیم بین طرفین اختلاف است. زمانی که یکی از طرفین به هر دلیلی اختلافی را در روابط خود با طرف مقابل مشاهده می کند می توان با دعوت از طرف مقابل سعی در رفع آن نماید. معمولا مدیران ارشد و مشاوران طرفین در جلسه ای مشترک سعی می کنند اختلافات بوجود آمده را به شیوه ای دوستانه رفع نمایند. زمانی مذاکره می تواند موفقیت آمیز باشد که هر طرف مدیران دارای صلاحیت تصمیم گیری و متخصصان امر را در فرایند مذاکره شرکت دهد. در صورتی که موضوع اختلاف از امور تخصصی باشد، استفاده از کارشناسان حقوقی ، مالی و فنی در فرایند مذاکره امکان حصول توافق را افزایش می دهد. این شیوه به صورت غیر الزام آور بوده و هر زمان طرفین می تواند به سایر روشها موجود مراجعه نمایند. البته زمانی که اختلاف به داوری یا دادگاه ارجاع شده باشد باز هم طرفین می توان با استفاده از مذاکره اختلاف ایجاده شده را به صورت خصوصی حل و فصل نمایند و نتیجه را به مرجع رسیدگی اعلام نمایند.

سازش : گاهی اوقات امکان برقراری جلسات مذاکره مستقیم وجود ندارد، یا طرفین حاضر نمی شوند رو در رو به اختلافات خود رسیدگی نمایند. در این زمان استفاده از یک نفر به عنوان واسط جهت برقراری سازش بین طرفین کمک می کند.

میانجی گری : میانجی گری مانند سازش می باشد. بدین معنی که فرد ثالثی وارد فرایند حل اختلاف شده و سعی می کند نظرات طرفین اختلاف را به هم نزدیک کند. تفاوتی که بین میانجی گری و سازش وجود دارد در این است که در میانجی گری شخص ثالث سعی می کند با ارائه پیشنهاداتی به هر یک از طرفین آنها را برای حصول یک توافق مورد تایید دو طرف ترغیب کند. این روش نیز مانند دو روش قبلی به صورت غیر الزام آور بوده و پیشنهادت ارائه شده برای هیچ یک از طرفین الزام آور نمی باشد.

داوری : یک فرایند شبیه به محکمه غیر رسمی است که در آن شخص یا اشخاص ثالثی که توسط طرفین انتخاب می شوند صحبتهای طرفین را شنیده، مدارک آنها را بررسی کرده و تصمیم می گیرد. فرایند داوری کمتر از دادگاه حالت رسمی داشته و قواعد آن اغلب ساده تر از دادگاه می باشد. حتی طرفین می توانند شیوه رسیدگی را انتخاب نموده و به داور یا داوران اعلام نمایند. در فرایند داوری بر خلاف سایر روش های جایگزین حل و فصل اختلاف رای داوری به صورت تک مرحله ای و الزام آور صادر می شود و امکان تجدیدنظر از آن وجود ندارد .

معمولا در قراردادهای تجاری از شیوه چند مرحله ای برای حل و فصل اختلاف استفاده می شود. به این صورت که در قرارداد ذکر می کنند در صورت بروز اختلاف در مرحله اول با استفاده از مذاکره اختلافات خود را حل و فصل نمایند. در صورت عدم نتیجه، شخص یا سازمانی را به عنوان میانجی گر انتخاب می کنید. در صورت عدم حصول نتیجه به فرد یا سازمان مشخصی برای داوری مراجعه می کنید یا در زمان بروز اختلاف شخصی را به عنوان داور انتخاب نمایند. دادگاه در صورت مشاهده شرط داوری در قرارداد باید از رسیدگی خودداری نموده و اشخاص را به داوری راهنمایی کند .

به دلیل اهمیت موضوع داوری مقالات مرتبط را داوری را در منوی مقالات حقوقی -> داوری می توانید مشاهده نماید

در صورتی که در قرارداد خود روشهای چند مرحله ای برای حل و فصل اختلافات خود معین نموده اید و تمایل داریداز یک وکیل متخصصص داوری برای رسیدگی اختلافات خود استفاده نماید می توانید جهت مشاوره با وکیل داوری به صفحه ارتباط با فرزاد قاسمی مراجعه نماید.